Hvað er "October surprise"?

þá er komið að því að upplýsa hvað "october-surprise" er.  ég geri ráð fyrir að einhverjir viti hvað það stendur fyrir.  í raun þarf ekki annað en að fara á síðuna wikipedia.org og skrifa "october surprise".  þá liggur þetta allt fyrir.

en fyrir þá sem ekki vita. að þá er átt við október mánuð 1980.  en þá stóð gísladramatíkin í Teheran í Íran sem hæst.  Jimmy Carter reindi eins og rjúpan á staur að frelsa gíslana, en það er mál manna sem þekkja til í bandarískum stjórnmálum, að ef Carter hefði náð að frelsa gíslana hefði hann unnið sigur í kosningum til endurkjörs forseta Bandaríkjanna.

í kringum Regan tölvert fyrir þann tíma sem Regan fór að vera áhugaverður kandidant fyrir forsetaefni rebublikana, var farinn að safnast hópur manna í stjórnkerfinu sem vildi sjá hann sem forseta.  eftir niðurlægingu vietnamstríðsins, og uppgang sovétríkjana í Afríku og mið-austurlöndum í kjölfarið.  fannst mönnum tími til kominn að snúið yrði vörn í sókn.  ef við berum saman stjórn George Bush jnr. og stjórn Regans, að þá hafa þær það sameiginlegt að vera með "hauka" (stríðshauka) í mikilvægum stöðum í ríkistjórninni.

þeir menn sem einna mest létu á sér kræla í stjórnartíð Regans áttu eftir að vera áhrifamenn næstu áratugina.  fyrstur skal nefndan Robert Gates.  nýlegan arftaka Donald Rumsfeld.  en Rumfsfeld sjálfur sá að miklu leiti um störf bak við tjöldin í stjórn Regans.  var aðalsamningarmaður Regan stjórnarinnar í viðræðum við Íraka eftir að Bandaríkjamönnum var hent út úr Iran eftir klerkabyltinguna.  en hann átti í samskiptum við Íraka á meðan Bandaríkjamenn sögðust ekki vera að skipta sér af deilu þjóðanna, og eins eftir að Írakar beyttu sinnepsgasi og öðrum eiturhernaði gegn Írönum.  sem sameinuðu þjóðirnar og aðrar þjóðir heims fordæmdu.  Robert Gates var mikilsverður maður í CIA á 9. áratugnum.  Regan stjórnin ætlaði að gera hann að yfirmanni CIA 1987 en hann dró sig úr þeirri baráttu, þar sem þingið hefði spurt hann ansi nærgöngulla spurninga um iran-contra málið sem blómstraði fyrstu ár níunda áratugarins.

George Walker Herbert Bush (pabbi Bush forseta 2001-2009) var sennilega einn svakalegast maður stjórnar Regans.  hann hafði slík völd bakvið tjöldin að annað eins er óhugsandi í dag.  hann hafði verið stjórnandi CIA í eitt ár áður en Regan komst til valda.  hann hafði verið sendiherra Bandaríkjanna í stuttan tíma hjá sameinuðu þjóðunum.  og lengi vel var hann tilnefndur sem hinn alræmdi "deep throat".  sá sem sá um að kjafta í blaðamennina frægu á Washinton Post um hvernig  ástandið á Nixon væri í sambandi við upptökurnar ólöglegu, og þátt hans í watergate málinu fræga.  en það mál sannar svo ekki verður um vilst að þau samsæri sem koma upp á yfirborðið eiga yfirleitt einhverja skýringu í raunveruleikanum.  bara mis mikinn.  en Bush eldri sá um gríðarlega öflugt net njósna sem náði yfir allan heim.  hann var meistarinn á bak við "iran-contra", hann sá um koma á aðgerðinni "long-reach" á fót.  en sú aðgerð hefur sennilega átt sinn þátt í því að Olof Palme, forsætisráðherra Svíðþjóðar var myrtur.  (síðar mun koma greinileg skýring á þeirri atburðarrás).  einnig stjórnaði Bush eldri vopnasölu til Írak (líka í gegnum Svíþjóð), leinilega.  Bush eldri var með puttana í öllu þessu.  en þó maðurinn hafi verið með puttana í þessum öllum málum.  að þá er ekki þar með sagt að hann hafi tekið allar ákvarðanir.  hann sá einfaldlega um að koma skriði á málin.

annar mikilvægur haukur á tímum Regan stjórnarinnar var John Negroponte.  í dag er hann orðin yfirmaður allra leiniþjónustna Bandaríkjanna.  hann er sá sem matreiðir ofaní Bush yngri.  en hann matreiddi frá 1981-1985 hlutina ofaní Bush eldri og ráðamenn Regan stjórnarinnar frá Honduras.  en þar var hann sendiherra þessi ár.  þar átti hann sinn þátt í iran-contr málinu.  en hann framfylgdi stefnu Regans af harðfylgi.  að losa álfuna við kommunista. 

aðrir sem komu mikið við sögu voru William Casey, Richard Allen, Donald Gregg ásamt fleirum. 

þá er það sem october surprise snýstu um.  en það er talið að William Casey og fleiri hafi átt fund með framármönnum Iran í Paris í júlí og ágúst um að fresta afhendingu gíslana fram yfir kosningarnar sem færu fram í október.  framármenn sem stjórnuðu kosningu Regans komu því svo til að gíslarnir í Teheran yrðu ekki sleppt fyrr en Regan yrði orðin forseti.  enda var það nokkrum klukkutímum eftir að Regan var settur sem forseti að tilkynning kom frá Iran að búið væri að sleppa föngunum.  títt nefndir menn sem eru nefndir hér að ofan áttu allir sinn þátt í því að dvöl gíslanna í Teheran varð nokkrum mánuðum lengri.  og þeir guldu það háu verði.  því stjórn Carter var við það að ná að semja um lausn málsins hvað eftir annað.  alltaf komu einhver vandamál upp aftur og aftur.  Bush eldri er sagður hafa verið meistarinn á bak við plottið ásamt William Casey.  Jon Negroponte sá um að peningarnir sem contra skæruliðarnir fengu fyrir að selja eiturlyf í bandaríkjunum undir verndarvæng CIA yrðu notaðir til að kaupa vopn handa Irönum.  þarna voru Bandaríkjamenn orðnir stuðningsmenn beggja stríðsaðila í Irak-Iran stríðinu.  enda eru fræg ummæli Henry Kissinger að best vær að þeir eyddu sjálfum sér sem mest. 

góð lesning um þetta efni er á Wikipedia.org (þó varast beri að sú síða er ekki ritskoðuð. getur reindar verið bæði gott og slæmt).  einnig er til bók sem fékst á síðasta bókamarkaði í perlunni sem heitir gíslar í 444 daga, og kostaði hún ekki nema 99 krónur.  en þar er lýst frá sjónarhorni Bandaríkjanna aðdraganda og gíslatökunni.  ekki er mynst á october-surprise þar.  enda kom það orð ekki til skjalana fyrr en þingið fór að rannsaka ásakanir sem komu í kjölfarið.  svo er nátturulega hægt að googla þetta eins og hvað annað.